مقدمه زیبای استاد قاسم مهداد بر کتاب ((حدیث عاشورا))

توضیح : کتاب حدیث عاشورا از مدینه تا مدینه ، تاریخ منظوم قیام حضرت سید الشهداء (ع) اثر همشهری محترم آقای سید حمید موسوی قبلاً در انجمن کتاب میانه معرفی شده. لینک مطلب در انتهای این صفحه قرار داده شده است.

 به نام خداوند بنده نواز
پرداختن به شعر و شاعری و ذوق آفرینی یکی از هنرهای ماندگار ایرانیان در پهنه ی تاریخ است، شاعر به کسی گفته می شود که دارای فکری لطیف و ظریف و بلندای فکرش از عرش و فرش گذشته به دیوار کائنات برخورد نماید، شاعر همانند غواص ماهر سعی دارد به اعماق اقیانوس ها و دریاها با همه ی خطراتش نفوذ کند تا گوهرهای نایاب و غلطانی به ارمغان آورد که درخشش آنها در اوج گیری اندیشه ی اجتماعات و ملت ها مؤثر باشد و خفتگان را از خواب قرون و اعصار بیدار کند، زیبایی شعر در این است که همه ی هنرهای بشری یعنی نقاشی، مجسمه سازی، موسیقی، صحنه آرایی، منظره پردازی را یکجا در خود جمع کند، به ویژه که این هنر گرانبها چنانچه با نور ایمان و عرفان و عشق سوزان ائمه اطهار علیهم السلام آمیخته گردد.  ملاحت و زیبایی و جاودانگی آن صد چندان می شود. سید حمید غیاثی متخلص به موسوی از جمله ی سخن پردازان گمنام و کم توقع و پرمحتوای شهرستان میانه از توابع آذربایجان شرقی هستند که با بهره گیری از استعداد ذاتی و خدادادی در زمینه های مختلف عرفانی، اجتماعی و ادبیات عامیانه به ویژه در مرثیه پردازی به شهیدان گلگون کفن دشت نینوا آثار ارزشمندی را خلق کرده است. کتاب حاضر از جمله ی آنهاست، شاعر در این مجموعه ی گرانقدر تحت عنوان ((حدیث عاشورا)) از مدینه تا مدینه که وقایع جانگداز عاشورائیان را با آمیزه ای از ادب و عرفان و ایثار با طرزی شیوا و منحصر به فردی در قالب یک ترکیب بند جامع که دارای دویست و ده بند و دوهزارو یکصد بیت می باشد به اوج رسانده است، تا روح عطشان عاشقان حسینی را سیراب گرداند با این حال موسوی نه سودای سودی به سر دارد و نه هوای شهرت دنیوی. پوستین قناعتش را از کلاه و تاج شهریاری برتر می داند، به قول استاد شاهی اردبیلی که می فرماید :

فرشته پاس تو دارد فریب تاج و کلاه    مخور که بی کُله و تاج نیز سلطانی

آری به یقین این سید والانسب می داند که کدامین در را برای غلامی و دربانی برگزیند تا تاج شرف هر دو عالم را یکجا تصاحب کند و مدال افتخار مرثیه پردازی کدامین شهیدی را گل آویز گردنش نماید که همه ی انبیاء و اولیاء و افلاکیان و خاکیان به مداحی و روضه خوانیش می نازند. سید حمید موسوی فقط به خاطر تسکین دل سوخته و درد مندش نوحه ی خونین کفنان وادی عشق را سر می دهد، و از ریب و ریا و تظاهر و خود نمایی به سختی متنفر بوده و معترف است چنین حرکاتی با شأن و شخصیت عاشورایی سخت منافات دارد، وی از دایره ی تقوا و طهارت گامی فراتر نمی نهد بدین سبب از احترام عمیق اجتماعی برخوردار است و به خاطر همین خلوص و یکرنگی، سروده هایش بر دل انسان می نشیند.
 پدر بزرگوارش مرحوم حاج میر احمد موسوی نیز یکی از روحانیان متدین و باتقوا به ویژه از روضه خوانهای پاک سرشت شهرستان میانه بود که یاد و خاطره اش را مردم همواره گرامی می دارند. موسوی با کمال فروتنی سروده هایش را زیبنده شأن و منزلت شهیدان پاک باخته ی کربلا نمی داند و معتقد است که بشر را یارای تعریف ایثار حسین(ع) نیست و همیشه می گوید
 حسین جان ای جان جهان تو بزرگی و در آینه ی کوچک ننمایی
 و همین صفت خاکساری در محضر شهدا حلاوت و صلابت خاصی به اشعار ترکی و فارسی وی بخشیده است و او را نسبت به شعرای دیگر مرثیه پرداز معاصر متمایز و درخشان تر کرده است، شهیدانی که رمز حفظ ارزشهای الهی و انسانی و هنر مقاومت و پایداری و مبارزه با خودکامان و جنایت پیشه گان تاریخ را به انسان ها آموخت و وجدانهای خواب آلود و بی تفاوت را بیدار کرد، آری به قول شادروان عمان سامانی :

حق و باطل چون درآویزد به جنگ  با شرف مردن به از ماندن به ننگ
زنده ماندن گر به شرط بندگی است   مردن آزاد مردان زندگی است

موسوی روح بلند و پرتلاطم انقلابی زینب کبری علیهاسلام را در بارگاه ابن زیاد و یزید با قلم خیال انگیز به تصویر می کشد، آنجا که این فریادگر تاریخ عاشورا یزید را مورد عتاب و خطاب قرار می دهد چنین می گوید :

باخدی یزید بی ادبه وردی بیر نهیب             سالدی او شومی وحشته پرخاشی زینبون
آیا بو عدلدندی دئدی بی حیا کیشی               خولی و شمر و زجر اولا فراشی زینبون
پیغمبرین حرملرینی پرده سیز چکه              انظار خلقه دشمن اوباشی زینبون
 من عشق اسیری یم قولومی عشق باغلیوب      باخما دولوبدی دیده ی خوب پاشی زینبون
زهرا نشانی کرب و بلا قهرمانی یم              نهضت دیارینه آتیلوب داشی زینبون
ذرّ عالمینده روز ازل بو حسینیمین               عکسین چکوبدی قلبیمه نقاشی زینبون
 راه وفاده عمریمی باشه ورام گرک              زنجیر ظلمی باغلی الیله قیرام گرک

و یا اینکه در علم بدیع صنعت واجه آرایی که یکی از ارکان مهم ادبی می باشد، کلمات و حروف تکراری را بسیار دقیق و ماهرانه در اشعار خود به رشته ی نظم درآورده است. مثلاً در شجاعت و حمله ی حضرت ابولفضل علیه السلام به قلب لشگر بیدادگر حرف قاف را در یک بیت دوازده بار به کاربرده است که می گوید :

قاف قتالی قصد قیلوب قوردی قول قاناد      قلب قوایه قؤدی عقابی عقاب تک

و یا در خطبه ی حضرت امام حسین علیه السلام که در منی به حجاج بیت الله الحرام خوانده کلمه ی حق را در یک بیت هشت بار به کار برده است که می گوید :

الحق بحقدی حق دیوب احقاق حق ائدم      ناحق به ناحق ایلمیه ادعای حق

و یا در جریان امان نامه که در شب عاشورا توسط شمرابن ذی الجوشن به حضرت ابولفضل علیه السلام ابلاغ گردید حرف شین را در یک بیت یازده بار به کار برده است که می گوید :

شورای شری باشلادی اشرار شورشی    توشیح شمر شومه یتیشدی شروع جنگ

و یا در گودال قتلگاه از زبانحال زینب کبری خطاب به حضرت امام حسین علیه السلام حرف کاف را در یک بیت شش بار به کاربرده است که می گوید :

صیاد کین الینده کمان ایلدی کمین    سالدی کمنده اکبر ابرو کمانیوی

 از این شاعر توانا غیر از کتاب حاضر دیوان اشعاری که شامل قصائد، غزلیات، رباعیات، دوبیتی، مثنوی، ترجیع بند، ترکیب بند، و غیره می باشد تدوین گردیده است و دو مجموعه ی نفیس به نامهای دلّه نن داغ و یدّی بلاغ به سبک و سلیقه ی حیدربابای مرحوم شهریار که به زبان ترکی خالص که حتی یک کلمه ی فارسی و عربی یا مشترک به کار گرفته نشده خلق کرده است اما متاسفانه تا به حال هیچ کدام به زیور چاپ آراسته نگردیده اند ولی الحق و الانصاف با توانایی و مهارت کامل از عهده ی این کارها برآمده است که انشاء الله با عنایت حضرت حق در معرض قضاوت صاحب نظران و ادیبان سخن شناس قرار خواهد گرفت.
و دیگر آثار چاپ شده ی این شاعر گمنام یک جلد کتاب رباعیات در پیرامون مدح و منقبت حضرت مولای متقیان علی علیه السلام می باشد و مجموعه ی دیگری به نام حماسه ی ماندگار راجع به فداکاری حضرت امام حسین و اصحاب باوفایش می باشد که اخیراً چاپ شده و در اختیار ذاکرین آستان با عظمت سالار شهیدان و حضرات معصومین علیهم السلام قرار دارد.
در پایان این مقال برای این شاعر ارزنده جناب آقای سید حمید غیاثی موسوی در راه خدمت بیشتر به خاندان اهلبیت عصمت و طهارت علیهم آلاف تحیه و الثناء آرزوی توفیق روزافزون دارم و از عموم خوانندگان، مداحان و ذاکرین گرامی که عمدتاً از خادمان دربار مقدس حضرت حسین ابن علی علیه السلام هستند التماس دعا دارم.

خاکپای خادمین آستان حسینی
 قاسم مهداد
 تهران - 15/ 4/ 1386

مطالب مرتبط :

((حدیث عاشورا)) اثر سید حمید موسوی میانجی

شهرستان میانه دروازه آذربایجان ، مؤلف : استاد قاسم مهداد