نخبگان به هوش باشند (دکترحافظ شورچی)

یکی از موضوعات مهم مباحث توسعه و ارتقای جایگاه کشورها در شاخصه های توسعه؛ چگونگی اندیشیدن در باب خود و وضعیت "اکنون" است. اینکه چگونه می‌توان با در نظر گرفتن مقدورات ملی و بین‌المللی الگویی را برای توسعه کشور اتخاذ کرد موضوعی شایع و مهم برای کشورهای در حال توسعه محسوب می شود. آیا الگوهای توسعه ثابت اند و باید همه جوامع از روش و رویکردی ثابت پیروی کنند؟ این پرسشی است که بارها مورد تحلیل قرار گرفته است، اما اجمالاً می‌توان گفت که اندیشمندان توسعه برآنند که اگر نتوان الگویی ثابت را برای توسعه به همه کشورها تحمیل کرد اما می توان از مبانی و شاخصه های سراسری و ثابتی برای آن سخن گفت که شمار و تعداد این شاخصه ها در نگاه‌های مختلف متفاوت است. مهم ترین این شاخصه ها که به گمان ما اکنون نیاز مبرم و ضروری جامعه ماست اجماع نخبگان پیرامون اهداف ملی و مفاهیم اساسی برای توسعه است. بی‌تردید تا اجماعی مطلوب میان نخبگان و بازیگران اصلی سیاست، اقتصاد و اجتماع در یک کشور پدید نیاید رخداد توسعه حادث نخواهد شد و همه چیز در شعار و هاله ای از غوغا سالاری و بوروکراسی باقی خواهد ماند.   رابطه تفرقه و عقب افتادگی سعی داریم بر این مهم تاکید نماییم که قاعده و اصل اساسی در جهان بینی اسلامی و ایرانی تاکید بر وحدت و اجماع است و تفرقه نه تنها منجر به عقب ماندگی می‌شود بلکه گمراهی و عقوبت اخروی را نیز در پی دارد. با تمام این اوصاف و آگاهی از این تاکیدات چرا این سنت قوی و آشکار متاسفانه در شرایط کنونی مغفول است و در شرایط حاضر بسیاری از نخبگان و بازیگران سیاسی – اجتماعی باوجود دشمنان و رقبای خارجی متعدد اما نه تنها در پی اجماع و انباشت قوا نیستند بلکه آنگونه که دیده می شود اصل را بر رقابت و منازعه با یکدیگر گذاشته اند و به نوعی می توان گفت بازی بسیاری از نخبگان کنونی کشورمان به صورت معادله جمع جبری منفی درآمده است که پیروزی یکی به معنای شکست دیگری معنا می شود.   تاکید امام(س)براجماع مردم و نخبگان یکی از شاخصه های مهم در گفتار و توصیه‌های بنیانگذار جمهوری اسلامی تاکید بر اجماع و اتحاد مردم با نخبگان و خواص با یکدیگر بوده است که حاکی از ضرورت این امر در موقعیت مختلف جامعه ایرانی بوده است و به نظر نگارنده در حال حاضر تا این امر مهم محقق نگردد و اجماعی پیرامون اهداف کلان نظام و نگاه به آینده بین نخبگان و خواص بوجود نیاید دستیابی به اهداف ملی – اسلامی دشوار خواهد بود. یکی از این اهداف مهم ، کارآمدسازی نظام سیاسی است که امروزه اولویت نخست جامعه ماست.درصد بالای نیروی جوان ، حجم عظیم تحصیلکردگان جویای کار، تورم نسبی، عقب ماندگی در برخی شاخص های توسعه در داخل و از طرف دیگر وجود دشمنان مترصد خارجی در کنار پتانسیل های غنی ای چون منابع عظیم انسانی و طبیعی و عزم ملی برای توسعه، همگی نیازمند پر رنگ سازی عنصر کارآمدی است که تنها در صورت اجماع و اشتراک افق نخبگان قابل تحقق خواهد بود.   لزوم تعامل با رقبا میان نخبگان بیانات رهبر انقلاب نیز نشان از مرکزیت یافتن شاخصه کارآمدی در گفتار ایشان دارد. با تمام این اوصاف و دلالت ها و با وجود تمام معضلاتی که جامعه ایرانی با آن درگیر است اما هر روزه اخبار بیشتری از انتقادات و تخریب های نخبگان از یکدیگر را شاهدیم. آنچه که در این میان حلقه مفقوده است وجود و بروز چنین اخلاق حسنه فردی در تعامل با رقیبان و سایر نخبگان در عرصه های دیگر است. در واقع « ضعف تعامل و عدم آگاهی از اهداف مشترک » باعث شده است تا بسیاری از نخبگان و صاحب منصبان کنونی به جای تقویت یکدیگر عملاً بخشی از انرژی خود را صرف خنثی سازی یکدیگر مصروف بدارند و این از نگاه ما علت العلل بسیاری از مشکلات کنونی و ضعف  نظام اداری و بوروکراسی و در سطحی کلی‌تر فرآیند توسعه کشور است.   درک شرایط توسط نخبگان  در شرایط حاضر یکی از مهم ترین مسائل کشور بحث مذاکرات هسته ای است که اراده مقامات بلند پایه کشور بر آن قرار گرفته است تا منافع ملی از طریق مذاکره تحقق پیدا کند و این مهم بر عهده دولت روحانی قرار گرفته است که تا کنون با حفظ اصول و عزت اسلامی  تلاش خستگی ناپذیر از خود نشان داده اند. بنابراین اجماع همه نخبگان کشور روی این موضوع و حمایت همه جانبه در راستای تحقق اهداف ملی  ضرورتی انکارناپذیر است  اما متاسفانه بعضا شاهدیم که عده ای با اهداف جناحی و سیاسی را بهانه ای برای زیرسوال بردن اقدامات سیاست خارجی دولت و  رسیدن  به اهداف جناحی خود قرار می دهند که نوعی  حرکت عوام فریبانه و بازی با احساسات مردم است.همگی باید بدانیم که کشور ما در شرایط ویژه ای قرار گرفته است و بیش از هر زمان دیگری نیازمند اجماع  برای رسیدن به اهداف ملی و اسلامی و عبور از تهدیدات دشمن و موانع تحریمی به منظور پیشرفت و توسعه همه‌جانبه هستیم. تعامل مثبت نخبگان و بازیگران عرصه سیاست و توسعه با حفظ تمام اختلاف سلایق که لازمه پیشرفت امور و توسعه کشور است باید به گونه ای باشد تا جلوه ای از همدلی و کارآمدی را به نمایش بگذارد. تعاملی که در آن مردم، نخبگان و دست‌اندرکاران همه برنده‌اند و افتراق و خنثی سازی یکدیگر نتیجه ای جز شکست و بدبینی مردم دستاوردی نخواهد داشت.