گفت و گو با پیشکسوت تولید فرآورده های گوشتی/اقای منظوری اهل میانه
عنایت ا… منظوری یکی از سرمایه گذاران صنعت سوسیس و کالباس سازی ایران است که سال ۱۳۲۸ در شهر میانه از توابع استان آذربایجان شرقی متولد شده است و ۴۰ سال سابقه فعالیت در تولید صنایع غذایی ایران دارد و او اولین تولیدکننده ای محسوب می شود که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی گوشت گاو را در صنعت سوسیس و کالباس جایگزین گوشت خوک نمود و چندین واحد تولیدی را در شهرهای مختلف ایران از جمله زنجان ایجاد کرد و از این طریق علاوه بر سرمایه گذاری، تولید و تأمین مواد غذایی شهروندان در زمینه اشتغال زایی نیز ید طولایی دارد، او علاوه بر تولید سوسیس و کالباس در حوزه کشاورزی و دامداری نیز فعالیت دارد و البته در این گفت و گو بیشتر در مورد غذایی صحبت کرد که وارداتی از اروپا محسوب می شود و به نوعی غربی است اما هشدارها و پیگیریهای جدی ایشان درخصوص عرضه فرآورده‌های گوشتی غیراستاندارد از سازمان‌ها و نهادهای نظارتی، ما را بر آن داشت تا پای صحبت این پیشکسوت تولید فرآورده های گوشتی بنشینیم. هرچند که کارخانه آقای منظوری به دلیل مشکلات فراوان همچون فقدان نقدینگی، سرمایه در گردش، تأمین مواد اولیه و افزایش هزینه ها تعطیل است اما بخشی از نیاز خانواده خود و کارگرانش را تولید می کند آن هم نه با پوست و اسکلت مرغ و موادی که بسیاری از واحدهای زیرزمینی و فاقد مجوز و استاندارد استفاده می کنند بلکه از گوشت درجه یک و اعلا.
اینک حاصل گفت و گو را تقدیم می کنیم.
- آقای منظوری آیا در حوزه تولید مواد غذایی به صورت تجربی فعالیت کرده‌اید یا اینکه علمی نیز آن را پیگیری نموده‌اید؟
بله بنده سال ۱۳۴۸ از دانشگاه تهران در رشته صنایع غذایی فارغ التحصیل شدم و ۹ ماه در بهداری بهزیستی کار کردم و سپس وارد بخش خصوصی شدم. در سال ۱۳۵۱ مدیر فرآورده های گوشتی کرج شدم که در آن دوره از گوشت خوک سوسیس و کالباس تولید می کردند من به دلیل اعتقاداتی که داشتم پایان نامه دانشگاه را درباره ترشین خوک نوشتم.
- ترشین خوک؟!
بله، میکروبی است که در گوشت و چربی خوک وجود دارد، اینکه چگونه به بدن سرایت می کند و چه عوارضی برای انسان دارد همه اینها را در قالب مقاله ای به دانشگاه تهران ارائه کردم و علل تحریم مصرف گوشت خوک در دین اسلام را بررسی کردم که متأسفانه در آن دوره دانشگاه تهران نتوانست موارد را تأیید کند و البته در تکذیب نیز ناموفق بود و البته من برای دستیابی به هدفم تلاش بسیار کردم و برای اولین بار در ایران و حتی دنیا کالباس بدون گوشت خوک را تولید کردم و در سال ۱۳۵۲ خبر آن توسط یکی از دوستانم در روزنامه کیهان چاپ شد و البته کلمه اسلامی را سانسور کردند و نوشتند «کالباس ۱۰۰ درصد با گوشت گاو به بازار آمد».
- پس شما بطور رسمی در آن دوره وارد صنعت کالباس و سوسیس شدید؟
بله، بله، کارخانجات بسیاری را ایجاد کردم که اکثر آنها فرآورده های گوشتی بودند، کالباس، سوسیس، برگر تولید می کردم، آخرین کارخانه را هم به نام «مهر» در زنجان احداث کردم که تا سال ۱۳۷۰ فعال بود و محصولات نیز در بازار توزیع می شد از سال ۷۰ به دلیل علاقه وارد حوزه کشاورزی شدم و به دامداری هم روی آوردم. یک واحد دامداری مدرن در زنجان ایجاد کردم تا سال ۱۳۸۸ که با اصرار فرزندم واحد جدیدسوسیس و کالباس سازی را در زنجان با استفاده از تکنولوژی روز دنیا راه اندازی نمودم و الان به دلیل ناتوانی مالی در خرید مواد اولیه و عدم سرمایه در گردش و عدم پرداخت تسهیلات توسط بانک صنعت و معدن واحد تعطیل شده است و البته در این بین هم که از واحدهایی مانند ما حمایت صورت نمی گیرد متأسفانه واحدهای فاقد مجوز و استاندارد به طور زیرزمینی فعالیت دارند و اجناس غیراستاندارد را تولید و به قیمت ارزانی روانه بازار مصرف می کنند.
- آقای منظوری یادتان می آید که اولین واحد کالباس‌سازی را چه سالی و کجا و با چه میزان سرمایه و اشتغالزایی ایجاد کردید؟
اولین بار در قزوین با ۵۰۰ هزار تومان سرمایه کار را شروع کردم که البته ۵۰۰ هزار تومان دیگر را شریکم سرمایه گذاری کرد و ۵۰۰ هزار تومان هم از بانک تسهیلات گرفتیم و برای ۲۲ نفر شغل آفریدیم و میزان تولید واحد هم ۳ تن در روز بود و به دلیل استفاده از گوشت گاو و حذف گوشت خوک مورد استقبال مردم قرار گرفت و بعد از آن واحد تبریز را در سال ۱۳۵۵ با ظرفیت تولید ۵ تن در روز فعال کردم.
- چه کسی مشوق ورود شما به حوزه تولید سوسیس و کالباس بود؟
وقتی درباره پایان نامه تحقیق می کردم با دوستی آشنا شدم که اهل چک اسلواکی بود که مرا به آنجا برد و با روش تولید هات داگ آشنا کرد و بعد از آن در ایران به این صنعت روی آوردم و از آن کشور به آلمان رفتم و صنعت را وارد ایران کردم. اجازه بدهید که اینجا به نکته ای اشاره کنم در آن کشورهای غربی تقلب معنا و مفهوم ندارد و مواد غذایی را با استفاده از مواد اولیه مرغوب تولید می‌کنند در حالی که الان برخی افراد در کشورمان سود و منافع خود را در اولویت قرار می دهند و به سلامت جامعه و مردم اهمیت نمی‌دهند.
- چه چیزی باعث شد که شما در صنعت کالباس سازی گوشت گاو را جایگزین گوشت خوک کردید؟
خب من از خانواده ای روحانی تبار هستم و پدربزرگم یکی از علمای بنام آذربایجان بود و چون در خانواده ای مذهبی متولد و بزرگ شدم لذا با تحقیق به این نتیجه رسیدم که در تولید سوسیس و کالباس باید از گوشت حیوانات حلال استفاده کرد لذا گوشت گاو را جایگزین گوشت خوک کردم و این را هم اضافه کنم که از مراجع عظام و حوزه علمیه پرس و جو کردم که آیا استفاده از گوشت خوک و تولید سوسیس و کالباس در چنین شرایطی درست است یا خیر؟ که به من توصیه کردند سعی کن مشابه اسلامی آن را تولید کنی که توصیه ها را عملی کردم و در آن دوره این اقدام سیاسی تلقی شد در این رابطه بگیر و ببندها شروع شد و متحمل رنج زیادی شدم البته در این راه با چاپ اطلاعیه و شب نامه مردم را آگاه می کردم تا از گوشت خوک استفاده نکنند و من یکی از شاگردان مسجد لر‌زاده تهران بودم و اکثر انقلابیون فعلی در آن مسجد تغذیه فکری می شدند.
- کالباس با گوشت خوک خوشمزه بود یا با گوشت گاو؟
خب، کالباس با گوشت خوک خوشمزه بود اما با فعالیتهای تبلیغی که کردم و با استفاده از ادویه های ایرانی در کنار گوشت گاو و ذائقه مردم را تغییر دادم و استقبال از کالباس با گوشت گاو افزایش یافت.
- آقای منظوری شما چه سالی به زنجان آمدید؟
سال ۱۳۵۶، اولین واحد کالباس سازی را در این شهر ایجاد کردم. این شهر فاقد اداره صنایع بود و من به عنوان یک سرمایه گذار مجوز را از اداره تهران اخذ کردم و یکی از افراد مؤثری بودم که باعث شدم اداره صنایع در زنجان تأسیس شود.
- برای واحدی که سال ۸۸ ایجاد کردید چقدر سرمایه گذاری نمودید؟
بیش از ۸ میلیارد تومان. اگر با ظرفیت ۳۰ تن در روز تولید کنیم برای حداقل ۵۰ نفر به طور مستقیم در کارخانه شغل ایجاد می‌کنیم. در شرایطی که کارخانه را شهریور ماه سال قبل افتتاح کردیم هم اکنون به دلیل مشکلاتی که در بالا اشاره کردم تعطیل است.
- آقای منظوری شما در سالی اقدام به احداث کارخانه کالباس سازی در زنجان نمودید که کشور ایران توسط اروپا و آمریکا در محاصره اقتصادی و تحریم قرار گرفت با این وضعیت شما چگونه اقدام به واردات تجهیزات مورد نیاز از کشورهای اروپایی کردید؟
خب، مشکلات فراوانی بر سر راه وجود داشت با تهیه ارز از بازار آزاد و انتقال آن به کشورهای خارجی کار خطرناکی بود چون LC باز نمی کردیم و مشکل مالی کارخانه به دلیل آن است که همه دارایی را صرف خرید و واردات تجهیزات در آن شرایط نامناسب بازار نوسان ارز نمودیم.
- چرا از ارز مرجع استفاده نکردید؟
چون ارز مرجع ندادند، یک ریال از ارز مرجع تاکنون استفاده نکردیم.
- تجهیزات را از کدام کشورها وارد کردید؟
آلمان و اتریش، مستقیم با ارز آزاد وارد کردم.
- در صنعت کالباس سازی چه تجهیزاتی نیاز است که کشورمان قادر به ساخت آن نیست؟
تجهیزات و دستگاههای مختلفی است که در ایران تولید نمی شوند اکثر دستگاههای مورد استفاده صنعت کالباس‌سازی در دنیا ساخت کشور آلمان است و این کشور در صنعت سوسیس و کالباس‌سازی پیشرو است و اکثر کارخانجات دنیا از این کشور تکنولوژی و تجهیزات را وارد می‌کنند.
- مواد اولیه مورد نیاز سوسیس و کالباس‌سازی شامل چه چیزهایی است؟
عمده مواد استفاده در سوسیس و کالباس گوشت است که بنده عمدتاً از گوشت تازه استفاده کرده ام و به علت گران بودن گوشت تازه، قیمت محصول تولید شده بالا در می آید و به علت اینکه کارخانه‌های دیگر و واحدهای زیرزمینی از مواد دیگر و ارزان قیمت استفاده می کنند لذا محصول تولیدی آنان ارزان تمام می شود.
- این واحدها از چه موادی استفاده می کنند؟
متأسفانه این تولیدکنندگان بعد از دهه ۷۰ شکل گرفته اند که در تولید سوسیس و کالباس از مواد زاید مثل پوست مرغ و آرد و… استفاده می کنند در حالی که قبل از آن در صنعت فقط از گوشت استفاده می شد. این افراد از مواد نگهدارنده هم استفاده می کنند که به هیچ وجه برای سلامت انسان خوب نیست.
- مگر دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل استاندارد ناظر بر کار نیست؟
بارها بنده شخصاً به اداره غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی و اداره کل استاندارد زنجان مراجعه کردم و حتی به طور کتبی به آنها و همچنین استانداری زنجان نامه نوشتم و معترض شدم که چگونه سوسیس و کالباس که ماده اولیه آن گوشت است و قیمت حداقل هر کیلو گوشت منجمد ۱۵ تا ۱۶ هزار تومان است چگونه می شود که هر کیلو سوسیس و کالباس در مغازه های زنجان به قیمت دو تا سه هزار تومان عرضه می شود؟ در این محصولها به جای گوشت از چه موادی استفاده می شود؟ براساس استاندارد باید در هر کیلو سوسیس و کالباس ۴۰ درصد گوشت مورد استفاده قرار گیرد اگر ۴۰ درصد گوشت منجمد هم مورد استفاده قرار گیرد و هزینه های جاری را هم اضافه کنیم روی هم رفته هر کیلو قیمت تمام شده آن رقمی معادل ۸ تا ۱۲ هزار تومان درمی آید حال چگونه است که این محصول به قیمت ۲ تا ۳ هزار تومان به فروش می رسد خب طبیعی است که در این محصول از گوشت استفاده نمی شود و کالای تقلبی روانه بازار می گردد که انواع بیماریها را به دنبال دارد و در این شرایط مسئولان چگونه کنترل و نظارت دارند.
- به نظر شما سوسیس و کالباس هایی که در بازارهای زنجان به فروش می رسد تولیدی واحدهای زیرزمینی و غیراستاندارد است؟
بله، سوسیس و کالباس هایی که ارزان فروخته می شوند مسلم است که در آنها گوشتی وجود ندارد و اجناس تقلبی و غیراستاندارد تولید شده در واحدهای زیرزمینی است.
- الان هر کیلو محصولات تولیدی کارخانه شما به چه قیمتی در بازار عرضه می شود؟
کمتر از ۲۲ هزار تومان است چون از گوشت تازه استفاده می کنیم و کمتر از ۴۰ درصد گوشت به هیچ وجه استفاده نمی کنیم.
- ۶۰ درصد دیگر چه موادی است؟
از مواد مجاز مانند آرد گندم، نشاسته، کازئین، شیر، ادویه و آب یخ استفاده می کنیم.
- آقای منظوری چگونه می توان سوسیس و کالباس با کیفیت و استاندارد را از محصول تقلبی و بی کیفیت احصا کرد و معیار تشخیص چیست؟
متأسفانه تشخیص مشکل است چون از ادویه های تند استفاده می کند لذا مشتری قادر به تشخیص آن در موقع خوردن نیست مگر اینکه فرد خبره باشد و در این صنعت کار کرده باشد و این هم کار هرکس نیست.
- خب اگر به طرح و رنگ و شکل ظاهری توجه شود قابل شناسایی نیست؟
آزمایشات بافت شناسی فقط می تواند در تشخیص محصول باکیفیت کمک کند و انجام این هم برای شهروندان امکان پذیر نیست.
- بالاخره باید یک ملاکی در شناخت محصول باکیفیت باشد؟
به نظرم مشتری باید به قیمت محصول توجه کند، کسی که کالباس دو هزار تومانی می خورد باید بداند که داخل آن گوشتی وجود ندارد و متأسفانه در اکثر واحدها از اسکلت مرغ و خمیر مرغ استفاده می کنند و مواد دیگری هم استفاده می کند از جمله اینکه با استفاده از رنگ، آن را شبیه گوشت درمی آورند و از آن سوسیس و کالباس تولید می کنند و این یکی از علل ایجاد افزایش انواع بیماری سرطان است و تأکید کنم که متأسفانه بازار زنجان محل مناسبی برای عرضه اجناس تقلبی و بی کیفیت است و افراد فاقد پروانه و بی مسئولیت خیلی خوب از غفلت مسئولان این شهر استفاده می کنند و به فعالیت ادامه می دهند.
- محصول بی کیفیت و استاندارد از کدام شهرها وارد زنجان می شود؟
تبریز، شبستر، تهران و اطراف تهران.
- این محصولات چگونه وارد شهر می شوند مگر در راه بازرسی نمی شوند؟
نه، هیچ بازرسی و نظارتی وجود ندارد به جای استفاده از ماشین های یخچال دار از طریق سواری داخل گونی و کارتن حمل می‌شودو و من این موارد را دیده‌ام.
- عجب، بسیار خب، آقای منظوری بانک صنعت و معدن چه میزان باید به واحد شما تسهیلات بپردازد که تا امروز به تعهد خود عمل نکرده و چرا؟
۲ میلیارد تومان سرمایه در گردش را سازمان صنعت، معدن و تجارت تصویب کرد که از طریق این بانک پرداخت شود و بنا شد که این اعتبار از طریق صندوق توسعه ملی و به درخواست ما توسط بانک صنعت و معدن پرداخت شود اما الان ۷ ماه است که در رفت و آمد هستیم در حالی که امیدوار بودیم تا شب عید سرمایه در گردش را اخذ کنیم و از تعطیلی کارخانه جلوگیری نماییم که متأسفانه این چنین نشد و تا امروز طول کشیده و کارخانه هم تعطیل است، ما می خواهیم محصول سالم تحویل مردم بدهیم و این مستلزم تأمین مواد اولیه سالم مانند گوشت تازه است که نیاز به سرمایه دارد و اگر بخواهیم در روز ۱۰ تن سوسیس و کالباس تولید کنیم حداقل باید در روز ۷ تن گوشت استفاده کنیم باید روزانه دراین شرایط ۲۱۰ میلیون تومان فقط غیر از سایر مواد به گوشت هزینه کنیم و حتی اگر بخواهیم گوشت منجمد خریداری کنیم باید روزانه ۱۴۰ تا ۱۵۰ میلیون تومان هزینه کنیم. این مستلزم اعتبار است تا اعتبار نباشد قادر به خرید مواد اولیه نیستیم در حالی که باید مواد اولیه را نقد بخریم و با چک و نسیه بفروشیم.
- بانک صنعت و معدن چه مشکلی دارد که تسهیلات را نمی پردازد؟
من نمی دانم مشکل چیست، تا چند روز پیش بحث مدارک و ارزیابی بود که ما آن را کامل کردیم و به تهران ارسال شد.
- خسارت کارخانه شما را چه دستگاه و چه افرادی باید جبران نمایند؟
هیچ کس چنین مسئولیتی را نمی پذیرد و باید در نهایت کارخانه را بفروشیم ما آمده ایم تولید کنیم، اشتغال زایی نماییم و محصول سالم تحویل جامعه بدهیم اما با این شرایط کار عملاً امکان پذیر نیست و وقتی کارخانه تعطیل شود فرصت شغلی صدها و هزاران نفر به مخاطره می افتد که به طور مستقیم و غیرمستقیم از مرحله تأمین مواد اولیه گرفته تا مرحله توزیع و فروش با ما فعالیت دارند و این بزرگترین مشکل شهر زنجان است که بر اثر عدم توجه مسئولان رقم می خورد در حالی که در سایر استانها این چنین نیست. از من خواسته شد که سرمایه گذاری را در همدان انجام دهم و همه چیز را نیز آماده کرده بودند گفتند زمین، آب، برق، گاز، تلفن، وام آماده است تا کارخانه را اینجا راه اندازی کنی اما قبول نکردم و در زنجان ماندگار شدم.
- چرا به همدان نرفتید و در زنجان ماندید؟
چون آب این شهر را خورده ام و زنجان را وطن خود می‌دانم و ۴۰ سال است که شهروند زنجانی محسوب می شوم هرچند غیربومی هستم ولی به این شهر علاقه دارم و به عنوان پیشکسوت این صنعت دوست دارم تجربیاتم را به جوانان منتقل کنم و اولین کارخانه کالباس سازی را من در زنجان ایجاد کرده ام الان هم جز کارخانه ما کارخانه دیگری در صنعت سوسیس و کالباس سازی در زنجان فعال نیست و وجود ندارد که متأسفانه ما هم حمایت نمی شویم و دچار مشکل شده ام. الان یکی از مشکلات ما در زنجان این است که سازمان تأمین اجتماعی ما را تحت فشار قرار داده که باید تجهیزات خریداری شده خارج از کشور را بیمه بدهیم، آیا سازمان بیمه تأمین اجتماعی متولی بیمه کارگر است یا دستگاهی که خارج از کشور خریداری می شود؟ هم اکنون این سازمان از ما ۲۰۴ میلیون تومان مطالبه بیمه میکند، خب در این اوضاع بی‌پولی چه باید کرد؟
- آقای منظوری دولت تدبیر و امید به طور رسمی کار خود را شروع کرده است، مهمترین خواسته شما به عنوان یک تولیدکننده از این دولت چیست؟
من امیدوارم دولت جدید بتواند تمام مشکلات کشور را حل کند. آنچه موفقیت دولت جدید را تضمین خواهد کرد توجه به بخشهای صنعت و کشاورزی است. من علاوه بر صنعت سوسیس و کالباس سازی در حوزه کشاورزی و دامداری نیز فعالیت می کنم. اگر به این حوزه ها توجه نشود اقتصاد کشور به بن بست می‌رسد، روزی یک میلیون تن شیر تولید می شد و در تولید شیر خودکفا می شدیم و به سمت صادرات حرکت می کردیم. متأسفانه به دلیل بی توجهی دولت و عدم حمایت از بخش کشاورزی دامدارانی که قادر به رقابت با دنیا بودند دچار مشکل شدند و دامها را روانه کشتارگارهها نمودند از ۳۰ واحد دامداری زنجان فقط ۱۸ واحد ورشکست شدند و دام‌های درجه یک خود را به کشتار بردند و ۱۲ واحد دیگر هم با کمتر از یک چهارم ظرفیت خود کار می کنند از تولید شیر حمایت نمی شود، نهادهای دامی به حال خود رها شده است. در گذشته دولت یارانه می‌پرداخت که متأسفانه از ۸ سال پیش تاکنون اقدامی نشده است و تولیدکننده قادر به تأمین نهادهای دامی و هزینه های کارگر نیست.
- منظور شما از حمایت بحث پرداخت یارانه به دامداران و کشاورزان است؟
یکی از اولویتهای پرداخت یارانه بخش کشاورزی بود که مدام گفته می شد بسته آن آماده ابلاغ است بعد از تمام شدن دوره خدمت دولت دهم تا امروز آن بسته به دست کشاورزان و دامداران نرسید، سال گذشته حوزه کشاورزی استان زنجان ۱۷ میلیارد تومان خسارت دید که یک ریال هم حمایت صورت نگرفت. رئیس سازمان جهاد کشاورزی هم پیگیری کرد اما در تأمین اعتبار ناموفق بود.
- دولت وقتی در تأمین حقوق و مزایای کارکنان خود دچار مشکل است به نظر شما چگونه می تواند از تولیدکنندگان حمایت نماید؟
اگر تولیدکننده به معنای واقعی حمایت شود و سود کند قطع یقین مالیات می پردازد و دولت از آن طریق می تواند هزینه های خود را تأمین نماید وقتی تولیدکننده حیات نداشته باشد دولت چگونه می تواند اقتصاد را تأمین نماید. تا کی باید اقتصاد کشور بر مبنای نفت اداره شود. در شرایط فعلی هم دشمنان صنعت نفت را تحریم کرده‌اند پس در این شرایط تولیدات غیرنفتی فقط می تواند اقتصاد را روی پا نگه دارد. تولیدات غیرنفتی است که می تواند حقوق کارمندان دولت را تأمین نماید. وقتی صنعت و کشاورزی تعطیل شود درآمد چگونه محقق می شود. پس دولت باید تدبیر کند تا تولید در ایران احیا شود. تولید رفاه ایجاد میکند، بیکاری را رفع می کند، وقتی کشاورزی نباشد چگونه نان خواهیم خورد؟ آیا از چین گندم آلوده وارد خواهند کرد گندم وارد شد مابقی چی؟ درآمد نفتی و غیرنفتی نباشد چگونه می توان واردات کرد؟ به نظرم توانمندسازی این دو حوزه باعث نجات کشور است که دیگر نیازی به فروش نفت نخواهد بود. بنده پیشکسوت صنعت فرآورده های گوشتی هستم تاکنون کدام مسئول از بنده دعوت کرده تا از تجربیاتم استفاده کند، بخش دولتی به کدام کارشناس و صاحب نظر بخش خصوصی در تصمیم‌گیریها بها داده است، از تولیدکننده نظرخواهی نشده است و نتیجه همین می‌شود که امروز جامعه گرفتار آن است.
- آقای منظوری لطفاً به این سؤالات خیلی کوتاه پاسخ دهید.
بله.
- میزان مصرف سوسیس و کالباس خانواده در هفته؟
خانواده‌ام سوسیس و کالباس خور هستند.
- کارخانه در دوره تعطیلی؟
تولید فقط برای تأمین نیاز خود، خانواده و کارگران.
- کالباس با گوشت خوک؟
در ۲۴ سالگی با تولید آن مبارزه کردم چون مصرف آن نجس است.
- کالباس خوشمزه؟
تولید شده با گوشت گوساله و کره.
- بهترین غذای ایرانی؟
فقط چلوکباب.
- سرمایه در گردش؟
بستگی به فشار مقامات به بانک صنعت و معدن دارد.
- تحریم؟
تعامل راهگشای آن است.
- صادرات سوسیس و کالباس؟
تحریم نباشد حتماً به آلمان و اتریش ارسال می کنم.
