هجرت به قم

ایشان در سال 1378 ه. ق هنگام ورود به شهر مقدس قم با تکریم و احترام رئیس حوزه و مرجع تقلید جهان تشیع، حضرت آیت الله العظمی بروجردی و دیگر مراجع و علمای اعلام قرار گرفت،و در جوار کریمه اهل بیت(ع) به تحقیق و تدریس خارج اصول، تفسیرکلام و معارف تشیع پرداخت و شاگردانی فاضل، دانا و کوشا تربیت نمود. آیت الله ملکی به نظم در امور و پژوهش در موضوعات علمی علاقه ای شدید داشت و آن را به همه چیز ترجیح می داد. او تا سال 1371 ش با این که 88 سال سن داشت، روزی دوازده ساعت کار وتحقیق علمی می کرد.

مبانی علمی

طریق تحقیقی و شیوه استنباطی آیت الله ملکی، همان سیره و اسلوب فقهای اصولی شیعه در طول تاریخ بود. او در رشته های; فقه،تفسیر و کلام تبحر و تخصصی ویژه داشت، در هر کدام به همان شیوه فقاهتی و اجتهادی که از کتاب، سنت و عقل سرچشمه گرفته بود،عمل می کرد; یعنی علاوه بر فقه و اصول، در معارف، کلام و اصول دین نیز به اجتهاد و تفقه، مبتنی بر این سه اصل، اعتقاد راسخ داشت و آن را «فقه اکبر» و بخش مهمی از فقاهت می دانست.«مکتب معارفی » که مرحوم آیت الله ملکی میانجی در پرتو آن بردفاع از آرمانهای اعتقادی اسلام و تشیع همت گماشت، تنها از راه صحیح (قرآن، نهج البلاغه، صحیفه سجادیه، دیگر کلام معصومین وعقل) اسلام را ترسیم می کند و به نظر این عالم اندیشمند، مکتب تشیع، یک مکتب غنی است و در ارائه آرمانهای اعتقادی اسلام و...وام دار مکاتب دیگر نمی باشد، وی اگرچه نسبت به علم و عقل جایگاه ویژه ای در نظر داشت و حتی برخی اوقات به «علم » سوگندیاد می کرد; ولی هرگز «این همانی » بحث های عقلانی با فلسفه راقبول نداشت و ترویج دیدگاههای فلسفی و عرفانی متاثر ازاندیشه های دانشمندان بیگانه یونانی و... را که به هر حال ساخته و پرداخته بشر بوده یک نوع حرکت انفعالی، تضعیف اسلام وانحراف از صراط مستقیم تلقی می کرد. او می گفت: با توجه به «ان الدین عند الله الاسلام »، مکتب راستین اسلام برتر و بالاتر از آن است که در ارایه اصیل ترین باورهای اعتقادی خود عاجز شده، دست تکدی به سوی سایر مکاتب و تمدنهادراز بکند; بلکه دین اسلام دارای محتوای جدید و پویا بوده وهمواره در مقابل اندیشه های کهن یونانی و ما قبل آن قرار داشته است و اسلام ارزش عقل را چه از بعد حقیقت آن که دارای عصمت ذاتی و پیامبر باطن قلمداد شده و چه در قلمرو اصول و احکام عقلی، بیش از دیگران مورد تاکید قرار داده است. همچنین او براین باور بود که علاوه بر معارف دینی، مسلمانان در علوم و فنون دیگر مانند: تاریخ، جغرافیا، ریاضیات، علوم تجربی و... باتمام گستردگی اش که محصول مشترک تمدن بشری به شمار می آید، بایدبه گونه ای ابتکار، نوآوری و رشد از خود نشان بدهند که هیچ وقت نیازمند بیگانگان نباشند. آیت الله ملکی در دفاع از تفکر خود اگر چه با مسلک برخی ازشخصیتهای فلسفی و عرفانی مخالف بود و آراء آنها را زمینه «مسخ » قرآن و عقاید دینی می پنداشت; اما هیچ وقت گستاخی به ساحت بزرگان را نمی پسندید و خود را نیز از تقابل و خودنمایی به دور می داشت. همواره نسبت به شخص آنها احترام قایل بود ودیگران را نیز به حفظ حریم و تکریم آنان توصیه می نمود و هنگام نقد و یا رد افکارشان به گونه غیر مستقیم و با کنایه از ایشان نام می برد.(2) از این رو وقتی کسی در بین مردم و در حضور این عالم بزرگوار به یکی از بزرگان معاصر که مخالف مسلک علمی ایشان بود، اسائه ادب کرد، آیت الله ملکی به اظهارات وی اعتراض نمود و از آن پس رابطه خود را با او قطع کرد.

مناظرات و مباحثات علمی